درمان سرطان مثانه
درمان سرطان مثانه
سرطان مثانه
یکی از شایع‌ترین تومورهای دستگاه ادراری است و درمان آن بستگی به مرحلهٔ تومور (سطحی یا عمقی بودن)، نوع سلول و سلامت عمومی بیمار دارد.
هدف درمان، برداشتن تومور، جلوگیری از عود بیماری و حفظ عملکرد طبیعی مثانه است.
۱. برداشت تومور از راه مجرا (TURBT) این روش اولین و مهم‌ترین درمان برای بیشتر بیماران است.
در TURBT، پزشک از طریق مجرای ادرار وارد مثانه می‌شود و تومور را با یک حلقهٔ الکتریکی می‌تراشد.
کاربرد: در تومورهای سطحی (غیرعضله‌تهاجمی) برای نمونه‌برداری و تشخیص دقیق مرحلهٔ بیماری
مزیت: بدون شکاف جراحی امکان حفظ مثانه قابل تکرار در صورت عود
عوارض: خون‌ادراری موقت احساس سوزش یا تکرر ادرار پس از TURBT، برای جلوگیری از بازگشت تومور، درمان‌های تکمیلی انجام می‌شود (مانند شیمی‌درمانی یا BCG داخل مثانه).
۲. تزریق دارو در مثانه (Intravesical Therapy)
بعد از تراش تومور، پزشک دارو را مستقیماً داخل مثانه تزریق می‌کند
هدف این درمان، کشتن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده و پیشگیری از عود است.
دو دسته دارو استفاده می‌شود:
1. شیمی‌درمانی داخل مثانه‌ای:
مثل Mitomycin C یا Gemcitabine 2. ایمونوتراپی داخل مثانه‌ای (BCG):
واکسن BCG سیستم ایمنی بدن را فعال کرده و به سلول‌های سرطانی حمله می‌کند.
دوره درمان: معمولاً هفته‌ای یک بار برای ۶ هفته، سپس به‌صورت دوره‌ای.
عوارض: تکرر ادرار، سوزش، تب خفیف
۳. جراحی رادیکال سیستکتومی (Radical Cystectomy)
در مواردی که سرطان به عضلهٔ مثانه نفوذ کرده یا تهاجمی است، لازم است کل مثانه با جراحی برداشته شود.
در آقایان معمولاً همراه با:
غده پروستات وزیکول سمینال
در خانم‌ها: رحم و بخشی از واژن
روش‌های جراحی: باز (Open) لاپاراسکوپی رباتیک پس از خارج کردن مثانه، باید مسیر جدیدی برای خروج ادرار ایجاد شود (Urinary Diversion)
۴. روش‌های جایگزین مثانه (Urinary Diversion)
بعد از سیستکتومی، سه روش اصلی برای خروج ادرار وجود دارد:
1. Ileal Conduit: یک تکه روده به پوست وصل می‌شود و ادرار در کیسهٔ خارجی جمع می‌شود.
– ساده‌ترین و رایج‌ترین روش.
2. Continent Cutaneous Reservoir: کیسهٔ داخلی از روده ساخته می‌شود که بیمار با سوند تخلیه می‌کند.
3. Orthotopic Neobladder: کیسه‌ای از روده ساخته و به مجرا وصل می‌شود تا بیمار تقریباً به‌صورت طبیعی ادرار کند.
– پیشرفته‌ترین و فیزیولوژیک‌ترین روش، به‌ویژه در بیماران جوان‌تر و سالم‌تر.
۵. شیمی‌درمانی و رادیوتراپی در سرطان‌های عضله‌تهاجمی، درمان معمول شامل ترکیب جراحی با شیمی‌درمانی قبل یا بعد از عمل است.
داروهای متداول: Cisplatin Gemcitabine Methotrexate, Vinblastine, Doxorubicin, Cisplatin (M-VAC regimen) در بعضی بیماران که نمی‌توانند عمل شوند، از رادیوتراپی همراه با شیمی‌درمانی برای حفظ مثانه استفاده می‌شود.
۶. درمان‌های جدید در سال‌های اخیر، درمان‌های ایمونوتراپی (مثل Pembrolizumab و Atezolizumab) و داروهای هدفمند (مثل Erdafitinib) در بیماران پیشرفته استفاده می‌شود.
این داروها به سیستم ایمنی کمک می‌کنند تا سلول‌های سرطانی را شناسایی و از بین ببرد.
۷. مراقبت و پیگیری بعد از درمان بیماران پس از درمان نیاز به پیگیری منظم دارند:
سیستوسکوپی دوره‌ای برای بررسی عود سونوگرافی و CT scan در صورت لزوم کنترل عملکرد کلیه و بررسی کیفیت زندگی
توصیه مهم: ترک سیگار تأثیر مستقیم در کاهش احتمال عود سرطان مثانه دارد.
جمع‌بندی درمان سرطان مثانه بسته به مرحلهٔ بیماری، می‌تواند از تراش ساده تا جراحی بزرگ متغیر باشد.
پیشرفت روش‌های جراحی لاپاراسکوپی و رباتیک، و نیز داروهای نوین، باعث شده بیماران امروزی کیفیت زندگی بسیار بهتری نسبت به گذشته داشته باشند.